MONOMİT KURAMI
Joseph Campbell’in dramatik yapıyı tanımlarken 12 aşamalı yukarıda gördüğünüz bu şemayı kullandığını biliyoruz. Bunlar, dramatik yapıyı oluştururken kullanılacak temel malzemelerdir. Bu şema üzerinden yapılan filmlere Hollywoodvari filmler; yani klasik anlatı sineması da denebilir. Matrix gibi Yüzüklerin Efendisi gibi filmler klasik anlatı sinemasına girmektedir.
Hatta şöyle bir iddia da bulabilirim. Toplum da beğenilerek izlenen çoğu film klasik anlatı sinemasına göre dizayn edilmiştir. Bir de çağdaş anlatı sineması var ona daha sonraki yazılarda değineceğim.
Şimdi gelelim bu 12 aşamalı şemaya;
1. SIRADAN DÜNYA
Kahraman henüz hiçbir şeyin farkında değildir. Başına geleceklerden habersizdir ve aslında o halktan biridir ama sıradan dünyasında bir şeylerin ters gittiğini izleyiciye yansıtır bu evre de.
2. MACERAYA ÇAĞRI
Bu evre kahramanın atılacağı maceranın fragramanı gibidir. Kahraman biri, birileri ya da kendi iç dünyası tarafından maceraya yöneltilir. Kahramanın cesaretini sorguladığı, onunla yüzleştiği evredir.
3. ÇAĞRIYI REDDETME
Doğal bir tepki olarak her insanın korkmasıyla sonuçlanan bir evredir. Bastırılmış korkular gün yüzüne çıkabilir. Kahraman macerayı kabullenemez, yokmuş gibi davranabilir.
4. AKIL HOCASI İLE TANIŞMA
Kahramanı maceraya çıkması için cesaretlendiren kişidir. Bu bazen, sadece duygu yönetimiyle gerçekleşebilir, bazen ise gerçek bir insanın yardımıyla kahraman maceraya ruhen ve fiziken hazırlanır.
5. EŞİĞİ GEÇME
Maceranın gerçekten başladığı yerdir. Şemadan da anlayabilirsiniz bu eşik hikayenin ilk yükselme evresidir ve özel dünyaya bu aşamada geçilir.
6. SINAVLAR, MÜTTEFİKLER VE DÜŞMANLAR
Kahraman, önce bu dünyayı tanımaya başlar, kurallarını öğrenir. Düşmanlarıyla ve dostlarıyla tanışır, dostlarını bu yolculuğa ikna eder. Yola beraber devam ederler.
7. YAKLAŞMA VE HAZIRLIK
Kahraman ve dostları bu yeni dünyanın içindeki probleme doğru yaklaşmaktadır. Yaklaştıkça sorunlar daha da artmaya başlar.
8. ÇİLE
Bu aşama kahramanın değer verdiği birini kaybetmesiyle sonuçlanabilir. Bu aşamada kahramanın kendisi de ölebilir. Her ihtimalde de kahraman, en büyük korkularıyla yüzleşecek ve o özel dünyaya korku salan bu korkuları alt edecektir.
9. ÖDÜL
Korkular ile yüzleşip alt ettikten sonra ki bölüm rahatlama aşamasıdır. Artık bu özel dünyada sorun kalmadığına göre herkes derin bir oh çekebilir...
10. GERİ DÖNÜŞ YOLU
Bu özel dünyanın terkedilmesi anlamına gelmektedir. Sıradan, normal yaşantıya dönmek üzere tekrar bir yola çıkılır.
11. YENİDEN DOĞUŞ
Kahramanın değiştiği aşamadır. Artık sıradan dünyada o eski adam olmaktan çıkmıştır. Yaşadığı tecrübeler onu bambaşka birine dönüştürmüştür. Korkunç olaylara daha stabil bakmayı öğrenmiştir.
12. ÖDÜLÜ GETİRME
Kahramanın eve döndüğü aşamadır. Kazandığı bütün değerlerle (dostluklar, yaşadıkları, öğrendikleri) beraber eve döner.
Farklı bir anlatı olmuş... Ama.bilimsel bir gerçekte ve az çok okuduklarimi izlediklerimi kafamda tartinca tamda böyle oldugunu anladım.
YanıtlaSilEmeğine sağlık güzel yazı olmuş
Çok teşekkür ediyorum desteğiniz için. :)
Siladımları bir bir matrix üzerinden düşündüm :)
YanıtlaSilPopüler kültürün bütün eserlerini düşünebilirsiniz hepsi bu yöntemle yazılıp çizilmiştir. :)
SilTam olarak böyle filmler 😢🙈😄
YanıtlaSilBirebir, star wars filmlerini de aklınıza getirin kahramanın yolculuğu, maceraya çağrı falan. Bunları çok net işleyen filmlerdir.
SilÖyle çok film ,dizi izledik ki ,bu seyri gayet iyi okuyor ve film başlayınca şimdi şöyle olur, şimdi böyle olur falan diye tahmin yürütmekten çoğu filmi yarıda bırakıyoruz.(kendi adıma) Şaşırtan konular azalmaya başladı. Tekrara döndü çoğu şey. Eh bir yerde haklılar, yeni nesiller bunları izlemedi ,tekrar tekrar anlatacaklar. Çağdaş Anlatı'yı da merak ettim, o nasılmış?
YanıtlaSilÇağdaş anlatı, genellikle insanların anlamadığı filmi ''ben çok saçma buldum'' diye geçiştirdikleri filmlere deniyor.. hahahaha :D
SilÇok iyi anlatım , özgün :) emeğinize sağlık
YanıtlaSilTeşekkür ederimm :)
SilEn yakın zamanda onu da paylaşmaya çalışırım, doğrudur.. :) Teşekkürler
YanıtlaSilÇok faydalandım. Bu akış şemasını sadece filmlerde değil edebiyat eserlerinde de görüyoruz sanırım. Aksi takdirde her ikisi de sıkıcı olur. Teşekkürler:)
YanıtlaSilSanat kavramını oluştururken bugüne kadar birçok farklı disiplin kullanılmıştır, psikoloji, sosyoloji, matematik vs.. :)
Silgüzel sanatlar demiştin, sinema mı okuyorsun, tiyatroda da var dramaturgi, buna uyan filmler ve kitaplar iyi diyebiliriz, brecht in temelini attığı kuram sinema için de geçerli, amerika sineması evet buna uymaz pek, avrupa sineması daha çok uyguluyor :)
YanıtlaSilEvet sinema öğrencisiyim. :)
Sil